Πέμπτη 12 Μαΐου 2011

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΠΟΛΥΕΔΡΟ-9-5-2011

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
-Στην αεροπορία -

Λένε πως όταν συναντιούνται μετά από χρόνια παλιές φίλες μιλάνε για τους γυμνασιακούς έρωτές τους . Όταν συναντιόμαστε παλιοί φίλοι μιλάμε για το στρατιωτική μας ζωή..
Αυτό και μόνο δείχνει πόσο καθοριστική για τη ζωή μας στάθηκε η στρατιωτική μας θητεία .Μια περίοδος που μπορεί να μην είναι σημαντική από την άποψη της βιοποριστικής μας καριέρας-ίσως να είναι και ανασταλτική σε πολλές περιπτώσεις- ωστόσο σημάδεψε τη ζωή μας έτσι, που χρόνια μετά, θυμόμαστε πρόσωπα και πράγματα από αυτή την περίοδο.

Και πράγματι ο στρατός είναι ένα κομβικό σημείο για εφέδρους και μονίμους ακόμη, όπου υπάρχει μια έντονη και σε κάθε παράμετρο αλλαγή της μέχρι τότε ζωής μας. Μια απότομη αλλαγή που ανατρέπει συνήθειες και σχέδια .Σα να σε πετάνε στο πέλαγος χωρίς να ξέρεις κολύμπι και κολυμπάς για να σωθείς. Μια δοκιμασία –δυσάρεστη στην αρχή μέχρι που να βλαστημάς την ώρα που γεννήθηκες -αλλά ιδιαίτερα ευχάριστη σαν ανάμνηση.Ο στρατός είναι μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, με τη φιλοσοφία της με τους κανόνες της με τον τρόπο συμπεριφοράς ακόμη και με τη γλώσσα της.; Ένας κόσμος ολόκληρος που ζει και κινείται μέσα στο δίπτυχο- καθώς σωστά αναφέρει ο συγγραφέας – ιεραρχία –πειθαρχία . Και φυσικά για τους εφέδρους μια παρένθεση - παλιά τράβαγε δυο και τρία χρόνια- ενώ για τους μονίμους είναι μια καριέρα βιοποριστική όπως όλες οι βιοποριστικές εργασίες, αλλά που όμως διατηρεί την ένστολη ιδιαιτερότητά της. Για τους ιπτάμενους ακόμη περισσότερη, αφού το να πετάς δεν είναι μια συνηθισμένη υπηρεσία. Έχει τη χαρά καθώς γράφουν οι αεροπόροι – στο βιβλίο που παρουσιάζουμε- να νοιώθεις απελευθερωμένος αλλά…έχει και τους κινδύνους της.

Η συγγραφή καταχωρείται σε δύο ενότητες , η πρώτη – 7 κεφάλαια που αναφέρονται συνοπτικά στην ιστορία της αεροπορίας-και η δεύτερη 30 κεφάλαια όπου καταχωρείται μεμαρτυρημένα από τα γραπτά των αεροπόρων , εφέδρων και μονίμων ή ζωή και η γλώσσα στην αεροπορική βάση και στις μονάδες. Μαρτυρίες καταχωρημένες άλλες σε βιβλία αεροπόρων, άλλες σε ημερολογιακές καταγραφές ή σε εφημερίδες της εποχής κι άλλες σε προφορικές αναμνήσεις που συνέλλεξε ο συγγραφέας κινούμενος δίκην ρεπόρτερ, μα πάντα με τη διάθεση, να διασωθούν στον χρόνο από αυτόν τον ιδιότυπο συλλέκτη αναμνήσεων. Τον Κώστα Αθανασόπουλο.
Είναι η πέμπτη μελέτη που μας δίνει ο κ. Αθανασόπουλος -μέρος μιας τριλογίας –στρατός ναυτικό, αεροπορία - όπου μελετάται η ζωή και η γλώσσα του στρατού ξηράς, θαλάσσης και αέρος.

Ο συγγραφέας ακολουθεί τη μεθοδικότητα του αρχαιολόγου ο οποίος ψηφίδα , ψηφίδα προσπαθεί να αποκαλύψει και να συγκολλήσει - να συμπληρώσει το εύρημα του ώστε να ολοκληρωθεί η εικόνα.

Στο πρώτο κεφάλαιο που λειτουργεί σαν πλαίσιο της όλης μελέτης και που μπορεί να θεωρηθεί εισαγωγικό δίνονται γενικές πληροφορίες για την ιστορία της αεροπορίας και του αεροπλάνου , ενώ στο δεύτερο μέρος η μεθοδικότητα του συγγραφέα – συλλέκτη- μελετητή, γραπτών και προφορικών αναμνήσεων μας βάζει μέσα στην αεροπορική βάση με τις ιδιαιτερότητες και τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ αξιωματικών και σμηνιτών ή ακόμη από βάση σε βάση και από εποχή σε εποχή.

Ένας κόσμος ολόκληρος που αποκαλύπτεται σαν μια πανοραμική ταινία στην οποία καθένας από μας αναγνωρίζει κάτι από τη δική του στρατιωτική ζωή. Αυτό το πελώριο σχολείο ή αν θέλετε αυτή την μαγική μηχανή που σε παίρνει παιδί για να σε αποδώσει άντρα.

Το να συλλέξεις προφορικής ή γραπτές μαρτυρίες ή να διαβάσεις δεκάδες βιβλία που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό σίγουρα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.

Μέσα από τη σωρεία των μαρτυριών, το να διαλέξεις το ουσιώδες , το ενδιαφέρον και κυρίως εκείνο που αξίζει να διασωθεί στο χρόνο –θα έλεγα ακόμη και να μείνει σαν εργαλείο, για επόμενους μελετητές δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο.. Χρειάζεται γνώση, εμπειρία, αλλά και τεχνική ώστε όλο αυτό το υλικό αναμνήσεων να γίνει τελικά ένα λογοτέχνημα. Αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα. Ένα βιβλίο που διαβάζεται άνετα, ευχάριστα διατηρώντας την επαφή με τον αναγνώστη αμείωτη από την αρχή ως το τέλος. Μία σωρεία τεκμηρίων, επεισοδίων και ανεκδότων που σε προκαλούν να διαβάσεις τη συνέχεια και που χωρίς να χάνουν το ενδιαφέρον τους ,σου γεννά συχνά μιαν ιλαρή διάθεση. Το σοβαρό μαζί και το ευτράπελο.. Εξ άλλου το γεγονός ότι απαρτίζεται από αυτοτελή κεφάλαια διευκολύνει την ανάγνωση χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη.
Όλα αυτά είναι αυτό που λέμε το ύφος του συγγραφέα !

Στην πρώτη ενότητα που αφορά την περίοδο έως το 1940 ιστορείται μέσα από γραπτά κείμενα (Ηλίας Καρταμαλάκης Η γενιά των Ικάρων- Δ .Κωταντούλας Οδοιπορικό στα χρόνια εκείνα-. ) η πρώτη περίοδος της Ελληνικής αεροπορίας. Τα πρώτα βήματα και οι πρώτες προσπάθειες να δημιουργήσει και η Ελλάδα τη δική της αεροπορική δύναμη και η οποία μάλιστα πρόλαβε και να δράσει ως επιθετικό όπλο κατά των Ιταλών ενώ η δεύτερη περίοδος 1941-2006 όπου καταχωρούνται αποσπάσματα κυρίως από τα βιβλία των –Σαράντος Αποστολίδης .Ένας αεροπόρος θυμάται –Χρ.Φακίνος .Μεταξύ ουρανού και γης και Πετώντας -Χρ.Παληκαρίδης .Μια ζωή επ ώμου και άλλων αποσπασματικά .

Η πρώτη ενότητα χωρίζεται σε δύο εποχές. Η μία από τους μυθολογικούς χρόνους έως τους ιστορικούς .(Ερμής με τα φτερωτά του σαντάλια. Ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος με τα κερένια φτερά . ο Φρίξος και η Έλλη κ.α)-Η δεύτερη από τους ιστορικούς έως το 1940 όπου ιστορούνται αφ ενός οι πρώτες προσπάθειες του ανθρώπου να πετάξει ( Αδελφοί Μογκολφιέροι, αδελφοί Ράιτ Φον Ζέπελιν κα.α ) αφ` ετέρου δε μέσα από γραπτά κείμενα η πρώτη περίοδος της Ελληνικής αεροπορίας.

Από καθαρά ιστορική άποψη, για όσους ενδιαφέρονται όχι μόνο να διαβάσουν επιδερμικά –αν επιτρέπεται ο όρος –την ιστορική μελέτη του Κώστα Αθανασόπουλου αλλά ψάχνουν να μάθουν , να σπουδάσουν κατά κάποιον τρόπο το θέμα της Ελληνικής Αεροπορίας στα πρώτα της χρόνια το πρώτο αυτό μέρος έχει ιδιαίτερη σπουδαιότητα.

Στη δεύτερη ενότητα που αφορά την Αεροπορία στα χρόνια από το 1940 και εντεύθεν το ενδιαφέρον μετατοπίζεται σε μια πιο λογοτεχνική και ευχάριστα αναγνώσιμη περίοδο. Μια περίοδο που πολλοί έζησαν στις αεροπορικές βάσεις και έτσι το ενδιαφέρον δεν είναι απλά το πώς και τι μέσα στις αεροπορικές βάσεις αλλά κυρίως και οι αναγωγές σε όλα αυτά που έζησαν είτε στην αεροπορία είτε στους στρατώνες πεζικού μια και καθώς ξέρουμε λίγο πολύ ο στρατός σε όλα τα όπλα τουλάχιστον στη βασική εκπαίδευση είχε κοινά σημεία

Στο πρώτο αυτό μέρος τα ονόματα των πρώτων αεροπόρων μας καθώς και τα ανδραγαθήματα, τα ακροβατικά , αλλά και ο φόβος της πρώτης πτήσης είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και προκαλούν, ερεθίζουν τον αναγνώστη να διαβάσει τη συνέχεια

Όπως σημειώνει ο ε.α σμήναρχος Χ. Φακίνος Την εποχή εκείνη (1950) το όπλο της αεροπορίας φάνταζε εξωπραγματικό και αφάνταστα απλησίαστο. Και μόνο που ανέφερες ότι θα τολμούσες να υπηρετήσεις και μάλιστα σαν ιπτάμενος αυτόματα περνούσες στον χώρο των παλαβών και επειδή η παλαβομάρα είναι συνυφασμένη και με τον κίνδυνο η συγκατάβαση των γονέων ήταν απαραίτητη Μάχες δινότανε μεταξύ γονέων και αρσενικών επιγόνων γι αυτή τη συγκατάθεση.

Στην δεύτερη ενότητα που εκτείνεται στις 190 από τις 242 συνολικά σελίδες , ο αναγνώστης ζει με μια εκπληκτική ζωντάνια τη ζωή σε μια αεροπορική βάση όπου καταχωρούνται χωριστά η ζωή των εφέδρων, των μονίμων, η ζωή των υπαξιωματικών ή των αξιωματικών Μια ζωή που αλλοτριώνει την προσωπικότητά σου για να την αντικαταστήσει με αυτή που θέλει ο στρατός.

Δείτε για παράδειγμα
« Λαβόντες υπ όψιν κ.τ.λ επιτρέπομεν εις τον Υποσμηναγόν Κουδούνη Ανάργυρον όπως συνέλθη εις πρώτον γάμον μετά της επίσης εις πρώτον γάμο συνερχομένης Μαρίας Μιχοπούλου κτλ --(Δηλαδή δεν έφτανε να θέλει η νύφη και ο γαμπρός καθώς λέμε αλλά και ο Στρατός.
Κι αλλού
Ο Υφ/γος τιμωρεί με 15θήμερη φυλάκιση τον υποσμηναγόν…διότι δημιούργησε χρέος χιλίων δραχμών προς τον…ιδιώτην και δεν προέβη εις έγκαιρον εξώφλησιν.-- Πράγμα που δείχνει ότι οι μόνιμοι Ίκαροι δεν είχαν καν ιδιωτική ζωή. Ο στρατός δεν ήταν απλώς η οικογένειά τους αλλά και ο εμπλεκόμενος σε κάθε εκδήλωση της ζωής των

Ακόμη και στην πολιτική .
Διαβάζουμε
Τη Κυριακή που ερχότανε ξημέρωναν εθνικές βουλευτικές εκλογές.. Ο πολιτικός αντίπαλος χειρότερος από τον χειρότερο εξωτερικό εχθρό του έθνους έπρεπε να εξοντωθεί .Κάθε μέσο , κάθε ενέργεια ήταν θεμιτή. Έτσι σαν ξημέρωσε η ημέρα με πολιτική περιβολή εξετέλεσαν το μοναδικό τους ιερό καθήκον με τον τρόπο φυσικά που τους ορμήνεψαν.
Άλλες εποχές άλλες νοοτροπίες !


Υπάρχει ένα λογοτεχνικό κεφάλαιο κάτι σαν δοξαστικό μαζί και ελεγείο για τις πρώτες γενιές των αεροπόρων μας που βγήκαν από το ΕΚΕΧ( Εκπαιδευτκό κέντρο εφέδρων χειριστών ) από τον ε.α αντισμήναρχο Χρ Φακινο.

Σ` αυτό το κέντρο από το 1949 μέχρι το 1958 που έκλεισε φοίτησαν 1134 μαθητές Από αυτούς ονομάστηκαν ανθυποσμηναγοί οι 608 Δηλαδή το 53%.80 θυσίασαν τη ζωή τους για τη δόξα της αεροπορίας, και ένα 25% έμειναν και ακολούθησαν σαν μόνιμοι μαζί με τους της σχολής Ικάρων σκαλοπάτια της ιεραρχίας. Οι εγκαταστάσεις της σχολής ισοπεδώθηκαν και απάνω τους επεκτάθηκε αυτό που απόμεινε.Ο κήπος της Γεσθημανής και των δακρύων. Σήμερα τίποτε δε θυμίζει εκείνο το φυτώριο των πρώτων μαθητών των αιθέρων που μαζί με τους αριστοκράτες της σχολής Ικάρων έγραψαν με αίμα και ιδρώτα την μεταπολεμική ιστορία της πολεμικής και της πολιτικής ιστορίας της αεροπορίας .

Απαραίτητη μια διευκρίνηση : Ο συγγραφέας ασχολείται συνολικά με την αεροπορία σαν όπλο , και όχι μόνο με τους ιπτάμενους της σχολής Ικάρων που οι άλλοι ονόμαζαν αριστοκράτες της Αεροπορίας.

Την εμπειρία της πρώτης πτήσης περιγράφει ο Δ. Κωταντούλας
Στις 19 Σεπτεμβρίου πέταξα μόνος χωρίς εκπαιδευτή με συνολικό χρόνο εκπαίδευσης στον αέρα 12 ώρες και 45 λεπτά. Η απόφαση πάρθηκε μετά από εξέταση στον αέρα. Το σολάρισμα δηλαδή η πρώτη πτήση ήταν πανηγυρική το παρακολούθησαν όλοι εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι. Συγχαρητήρια στον εκπαιδευτή και στον μαθητή μαζί με σφαλιάρες και ευχές για καλή εξέλιξη.

Κι αλλού : Δάσκαλος μου ο αξέχαστος – θρυλικός αεροπόρος Πελοπίδας Φράγκος .Έπαιρνε τα μεγάλα πουλιά στο κυνήγι. Όταν σολάρισα επιχείρησα να τον μιμηθώ πήρα στο κυνηγητό περιστέρια αλλά από λάθος μου κατέβηκα χαμηλά χτύπησα πάνω στο έδαφος και το αεροπλάνο έκανε γκελ-Ευτυχώς χωρίς ζημιά !

Η γενιά των αεροπόρων του 41-47 εκπαιδεύτηκε στις σχολές της ΡΑΦ στη Μ Ανατολή είτε στην Ν Αφρική και κατόπιν από το 1950 στην Ελλάδα μαζί με Εγγλέζους΄ Το τι γινότανε το διαβάζουμε παρακάτω.

Οι 35 από τους 70 που είμαστε βασική εκπαίδευση εκπαιδεύτηκαμε μαζί με Εγγλέζους στο εργοστάσιο Σαρίδι στην οδό Συγγρού δίπλα στη Πάντειο Το εργοστάσιο το είχαν επιτάξει και το είχαν γεμίσει με υλικά.
Έκλεβαν οι Εγγλέζοι κλέβαμε κι εμείς. .Βούταγαν αυτοί, βουτάγαμε κι εμείς .Λέγαμε τι καθόμαστε. Κάναμε όπως κάνανε κι αυτοί.

Και φυσικά δεν λείπανε και τα ευτράπελα.
Στη Ν.Αφρική όπου είταν επισμηνίας γνωρίστηκε τυχαία με δυο κυρίες και κάθισε μαζί τους στο μπαρ ενός ξενοδοχείου. Αφού πέρασε αρκετή ώρα συζητώντας φεύγοντας τον εξυπηρέτησαν με το αυτοκίνητό τους πηγαίνοντας στη βάση όπου υπηρετούσε. Τότε του εξήγησαν «Λοιπόν η Μαίρη είναι σύζυγος του σμήναρχου Μπώλ κι εγώ είμαι η σύζυγος του υποδιοικητού Ρόπμερτσον» Μου κόπηκαν τα πόδια. Έμεινα με το χέρι στο πόμολο της πόρτας Είχα βγει σε μπαρ και χαχάνιζα με τη γυναίκα του Θεού και τη γυναίκα του βοηθού του θεού. Φρόντισαν όμως να με καθησυχάσουν.
Αύριο το βράδι στις 9 να είσαι εδώ να πάμε στο χωριό για ένα ποτό. Αυτό είναι διαταγή μου είπε η Μαίρη.

Από την ίδια ενότητα και το ακόλουθο
Ημερησία διαταγή. Υπομνήσκω εις άπαντας και απαγορεύω πάσαν συζήτησιν με τας εργαζομένας εις την βάσιν γυναίκας,

Στα απροσδόκητα καταχωρείται και το παρακάτω,
Κάποτε ένας εκπαιδευτής έκανε χαμηλή πτήση και ζουμάρισε πάνω από ένα αυτοκίνητο που κατόπιν διαπίστωσε ότι ήταν του Υπουργού Αεροπορίας

Βέβαια ο στρατός έχει και τα ευτραπελά του που ίσως εκείνη τη στιγμή που τα ζεις δεν το καταλαβαίνεις όσο είσαι νεοσύλλεκτος αλλά παλιώνοντας δύο και τρία χρόνια τότε που υπηρέτησε η δική μου γενιά το ανεκδοτολόγιο γέμισε ευτράπελα.

Τηλεφωνική επικοινωνία :
Εδώ αντισμήναρχος Ποντίκας.
Μάλιστα κ/Αντισμήναρχε .Εδώ επισμηνίας Γάτος
Ρε συ με δουλεύεις Θα σε φτιάξω εγώ
Όχι κ. Ποντίκα λέγομαι Γάτος με ταυτότητα .Μπορείτε να το διαπιστώσετε.
Γραμμένο σε σκοπιά Φίλε κοιμήσου .Φυλάς λιγότερο.

Ερχόμενος στο Άραξο γλυκό μου κοριτσάκι ανάπαυση και προσοχή τα νόμιζα συρτάκι
Ήρθα πρωί στον Άραξο να γίνω αεροπόρος μα απ΄το καψόνι το πολύ έγινα δορυφόρος
Ρεφραίν : ‘Αρον άρον στον Άραξον αυτόν

Κόβω το δαχτυλάκι μου
το κάνω μολυβάκι
και με το αίμα της καρδιάς
σου γράφω γραμματάκι

Κι ακόμη στα…λαογραφικά της αεροπορίας ο γάμος αξιωματικού εν στολή όπου το ζεύγος των νεονύμφων αναγκάζεται να περάσει κάτω από μια αψίδα με διασταυρούμενα ξίφη συναδέλφων του γαμπρού οι οποίοι για να αφήσουν ελεύθερη τη δίοδο τον αναγκάζουν σε ένα σωρό ιλαροτραγικές καταστάσεις
Ιδιαίτερο κεφάλαιο αφιερώνει ο συγγραφέας για τη γλώσσα της αεροπορίας που έχει όπως και η γλώσσα του Στρατού και του Ναυτικού με τις οποίες έχει ιδιαίτερα ασχοληθεί ο συγγραφέας τη δική της ιδιαιτερότητα.

Ο αναγνώστης τελειώνει την ανάγνωση μέσα σε μια ατμόσφαιρα ιλαρότητας και ευφορίας χάρη στον τρόπο που ο Κώστα ς Αθανασόπουλος ο συλλέκτης των αναμνήσεων καταχωρεί μεθοδικά –άσχετα πως τα διαβάζει ο καθένας-τη ζωή στην εκπαίδευση και στις βάσεις έτσι που ζεις την αεροπορία όχι μόνο ιστορικά αλλά κυρίως από την ανθρώπινη πλευρά του σμηνίτη- σμηνία- επισμηναγού ή αντισμήναρχου κι ακριβώς αυτή η ανθρώπινη πλευρά της στρατιωτικής
ζωής είναι αυτό που καταξιώνει τον συγγραφέα και τη συγγραφή του.

Σταύρος Ιντζεγιάννης

Δεν υπάρχουν σχόλια: