sindzeyan@yahho.gr
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 1927
(Παρουσίαση στο «Πάτρα Παλλάς» 27/9/2010
καλεσμένος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών)
-------------------------------------------------------------

Δύσκολη η θέση του τελευταίου ομιλητή καθώς τα περισσότερα -ίσως όλα –έχουν ειπωθεί, πολύ περισσότερο που προηγήθηκαν οι άριστοι του λόγου. Θα προσπαθήσω ωστόσο να αποφύγω κατά το δυνατόν τις επαναλήψεις και με όσο γίνεται συντομία -σεβόμενος τον χρόνο σας –να πω αν όχι κάτι καινούργιο, αλλά τουλάχιστον κάτι διαφορετικό.
O μεγάλος Άγγλος ιστορικός Άρνολτ Τόινμπυ έχει πει πως ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις το σήμερα είναι να μελετήσεις το χτες. Από αυτή την άποψη η μελέτη των πρακτικών που παρουσιάζουμε σήμερα αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για να γνωρίσουμε την πορεία του τόπου και της Ελληνικής κοινωνίας όχι μόνο σε ότι αφορά την υγεία αλλά γενικότερα ,
Από την πλευρά μου θα ήθελα να σας παρουσιάσω τα πρακτικά του ιατρικού συνεδρίου το 1927 σε μια συγκριτική θεώρηση του χτες με το σήμερα στον ιατρικό και στην προέκτασή στον κοινωνικό και
εκπολιτιστικό τομέα. Την ατμόσφαιρα , τα ήθη, την πρόοδο, τις φοβίες, τα ταμπού και την αντιμετώπιση τους στο σύγχρονο κόσμο μας.
Αιτία της επιλογής μου αυτής, είναι το ότι στον πρόλογο του βιβλίου που παρουσιάζουμε , ο καθηγητής και πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών κ. Σιαμπλής υπογραμμίζει : «Τα ιατρικά συνέδρια είχαν τριπλό ρόλο κάλυπταν θέματα με επιστημονικό, κοινωνικό και εκπολιτιστικό χαρακτήρα » Κι αυτό είναι ένα ερέθισμα για σχολιασμό.
Είναι γνωστός ο έρωτας – ο μανικός έρωτας θα έλεγα –του γιατρού -παραλείπω όλους τους άλλους τίτλους-κ Χρήστου Φραγκίδη με την ιστορία .Η ευρυμάθειά του αλλά και το πάθος του να σκύβει στις πηγές για να ανακαλύψει το πώς και το γιατί και το πότε και από ποιόν.
Και το θεωρώ ευτύχημα που αυτό το πάθος του, συνάντησε την επιστημονική κατάρτιση και τη συγγραφική έφεση της φιλολόγου κ. Φωτεινής Τζουανοπούλου- Πολίτη διότι η συνεργασία τους απέδωσε υπό μορφήν ενός καλαισθήτου βιβλίου, τα πρακτικά του ιατρικού Συνεδρίου το 1927 , ταξινομημένα κατά τρόπο που ακόμη και ένας άσχετος περί τα ιατρικά όπως εγώ, να τα διαβάζουμε, υπό τύπον ενδιαφέροντος αναγνώσματος.
Τα πρακτικά αυτά ερανίστηκαν όπως αναφέρεται από δύο κύριες πηγές Η μία είναι ο Νεολόγος Πατρών της εποχής και η άλλη είναι το Ιατρικό περιοδικό « Ιατρική πρόοδος » Δευτερευόντως υπάρχει και η εφημερίς Τηλέγραφος Πατρών.
Το συνέδριο το 2ο πανελλαδικά, το 1ο έγινε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβρη του 1926- συνεκλήθη στις αίθουσες του Ερμή όπως σημειώνεται στη σελ 11 «εν αιθούση ευρυτάτη, από πάσης απόψεως πολυτελή, ανταξίαν δια την αξιοπρέπειαν των ιατρών
Από τη παράγραφο αυτή, πιστοποιείται η θέση του γιατρού στην κοινωνία της εποχής . Μιας εποχής που περί πολλού ποιείται η αξιοπρέπεια του γιατρού και που πολλοί σηκώνονται όρθιοι , για να χαιρετήσουν τον γιατρό που περνάει .Άλλη εποχή άλλα ήθη και άλλοι άνθρωποι , πιθανόν και άλλοι γιατροί με την έννοια ότι υπήρχε, ο οικογενειακός γιατρός ο οποίος ήτο κάτι σαν το επίτιμο μέλος της οικογένειας, ήξερε τα πάντα γι αυτή και όχι λίγες φορές λειτουργούσε και σαν εξομολόγος της. Να μια πρώτη διαφορά του χτες με το σήμερα που δεν υπάρχει πια ο οικογενειακός γιατρός και ο συναισθηματικός δεσμός που έδενε τον γιατρό με το ασθενή του έχει μεταλλαχθεί σε καθαρά επαγγελματική σχέση
Μια δεύτερη παρατήρηση.
Το ότι το 2ο συνέδριο έγινε στην Πάτρα δείχνει τη σπουδαιότητα που είχε η πόλη, στο ιατρικό επίπεδο της εποχής και τη θέση της ως τρίτη πόλη της Ελλάδος, θέση που πιστεύω ότι κατέχει επαξίως και σήμερα και ,όχι μόνο γιατί υπάρχει το Ιατρικό Πανεπιστήμιο, αλλά γιατί το ιατρικό δυναμικό της είναι από τα καλύτερα της χώρας.
Στο συνέδριο το οποίο τίμησαν με την παρουσία τους αντιπρόσωποι της κυβέρνησης και αι αρχαί της πόλεως –στον αγιασμό άλλωστε χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Πατρών Σεβ. Αντώνιος – παρέστησαν όπως αναφέρεται 146 σύνεδροι. Ήτοι 6 καθηγητές και 3 υφηγητές Πανεπιστημίου. 62 γιατροί από τη Πάτρα και 75 από άλλες περιφέρειες των οποίων και αναφέρονται τα ονόματα . Εντύπωση κάνει ότι αναφέρεται ιδιαίτερα ότι παρέστησαν και τρεις γυναίκες ιατροί εκ των οποίων μάλιστα η γυναικολόγος Λιλή Κέντρου μίλησε για τη αυτοαιματοθεραπεία εις παραμητρίτιδας
Το σημειώνω διότι είναι χαρακτηριστικό της εποχής. Πρόκειται για το 1927 όπου τα φαλοκρατικά γονίδια του Έλληνα δεν επιδεχόντανε εύκολα γυναικείες παρουσίες . Σήμερα η γυναικεία παρουσία στην ιατρική είναι κάτι περισσότερο από αισθητή και ίσως μετά από 50 χρόνια θα λένε ότι μεταξύ των συνέδρων υπήρχαν και τρεις άνδρες γιατροί.(Θεός φυλάξει !!!) Σημεία των καιρών και τους πως πορεύεται η κοινωνία.
Διαβάζουμε ότι - το πρόγραμμα καταρτίστηκε θαυμασίως και Ευρωπαϊκότατα - από τον γεν Αρχίατρο Κων. Τσάλτα ο οποίος πρωτοτυπήσας εγκατέστησεν αρτίως λειτουργούν Γραφείον Τύπου. Και ευτυχώς, γιατί έτσι διασώθηκαν τα πρακτικά τα οποία παρουσιάζουμε σήμερα ,αλλά και διότι φανερώνεται ο ρόλος του Τύπου στα κοινωνικά και επιστημονικά δρώμενα διαχρονικά
Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 10 συνεδριάσεις ήτοι 4 πρωινές και 6 απογευματινές και εξεδόθησαν τέσσερα ψηφίσματα μέσα στα οποία περιλαμβάνεται και μια πρόταση που αφορά τους βουλευτές .Και το υπογραμμίζω διότι δείχνει το « φαιρ πλέυ »της πολιτικής στο κύλημα των 80 χρόνων που πέρασαν Διαβάζουμε :« Ο Ιατρικός Σύλλογος των Πατρών υποχρεούται εντός 10 ημερών να υποβάλλει ταύτα( τα πορίσματα δηλαδή του συνεδρίου) εις το Υπουργείον και στους ιατρικούς συλλόγους της χώρας ώστε να απαιτήσωσι ( οι ιατρικοί σύλλογοι) παρά των βουλευτών της περιφέρειάς των όπως μεριμνήσουν προς ψήφισιν εν τη βουλή σχετικού διατάγματος .Παντός δε βουλευτού όστις ήθελε αδιαφορήσει ή καταψηφίσει εις την βουλή τον νόμον θέλει καταπολεμηθεί η εν τω νομώ υποψήφιό της του κατά τας εκλογάς υφ όλων των μελλών του ιατρικού συλλόγου.
Όπως αντιλαμβάνεστε μια απειλή καραμπινάτη
Η θεματολογία του συνεδρίου περιελάμβανεν.
Περί φυματιώσεως.
Περί αιμοσφαιρινικού πυρετού
Περί ελονοσίας
Θέματα εσωτερικής παθολογίας
Περί του τραχώματος
Περί χρονίας σκωληκοειδίτιδος Για την οποία μάλιστα ο Κ Μακρυκώστας – Αθηνών ανέφερε ότι δεν υπάρχει τέτοια νόσος και ασκόπως χειρουργούν οι γιατροί. Άλλος κόλαφος χαρακτηριστικός κι αυτός της εποχής για την άσκοπη χειρουργική. Σήμερα δεν ακούμε για σκωληκοειδίτιδα αλλά για άσκοπη χειρουργική γίνεται κατά καιρούς λόγος στην τηλεόραση ή στον τύπο.
Και περί εχινοκοκκιάσεως εν Ελλάδι που και γι αυτή υπάρχουν ενδιαφέρουσε προτάσεις σχετικά με τον τρόπο που θα έπρεπε να λειτουργούν τα σφαγεία και με την ελεύθερη κυκλοφορία των αδέσποτων σκυλιών .Τότε που δέναν τα σκυλιά με τα …λουκάνικα που λέει το τραγούδι αν υπήρξε ποτέ η εποχή αυτή. Δεν είχε ο κόσμος να φάει. Σήμερα τα ταϊζουμε κροκέτες και τα αποφάγια τα τρώνε κάποιοι δυστυχισμένοι μετανάστες.…………….
Ακόμη το συνέδριο ησχολήθη με προβλήματα επαγγελματικά των ιατρών
Ιδιαιτέρως ενδιαφέρει αυτό που αναφέρεται στην έναρξη του συνεδρίου΄.
Ανεφέρθη επίσης ότι « Εις το συγκροτηθέν εν Παρισίοις συνέδριον απεφασίσθη όπως η ενοποίησης της ιατρικής ονοματολογίας γίνει εις την Ελληνικήν
Αυτό και μόνο αρκεί για να κατανοήσει κανείς τον ρόλο που διαδραματίζει η Ιατρική ως εκπολιτιστικό όργανο καθώς μέσω της ενοποίησης των όρων της στην Ελληνικήν εξακτινώνει τη γλώσσα μας εις τα πέρατα της οικουμένης. Κι ας μη ξεχνάμε ότι η γλώσσα μας αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της προίκας με την οποία μπήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κυρίες και κύριοι αναφέρθηκα σε διαφορές και ομοιότητες στα 80 χρόνια που πέρασαν.
Πράγματι – όπως συνάγεται από τα πρακτικά- κάθε εποχή είχε τις φοβίες της .Είχε τον μπαμπούλα της.
Το 1927 είχαμε τη φυματίωση –το χτικιό που έλεγε ο κόσμος. Την κακιά αρρώστια που λέγανε. Σήμερα έχουμε τον καρκίνο που πάλι ονομάζουμε κακιά αρρώστια. Και περιέργως και για τις δύο οι γιατροί κι τότε και σήμερα συνιστούν το ίδιο φάρμακο : Την πρόληψη
Μόνο που το 1927 είχαμε 76% αγράμματους και δικαιολογείτο η άγνοια ενώ σήμερα υπάρχει η ίδια εν πολλοίς αδιαφορία με το 97% του πληθυσμού με γνώσεις κατ ελάχιστον πρώτης γυμνασίου ή έστω έκτης δημοτικού. Έλεος !
Το ότι το ενδιαφέρον του συνεδρίου επικεντρώθηκε στην φυματίωση συνάγεται και εκ του γεγονότος ότι έγιναν 2 εισηγήσεις και 9 ανακοινώσεις ενώ μακρότατες υπήρξαν και οι συζητήσεις. για μια αρρώστια από την οποία πέθαιναν όπως αναφέρεται στα πρακτικά 20.000 κατ έτος- σε μια Ελλάδα των 6,200 τότε (απογράφη του 1928)-και υπήρχαν και 200.χιλιάδες εν ενεργεία φυματικοί οι οποίοι κυκλοφορούσαν και συγχρωτίζονταν με το οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον χωρίς καμία προφύλαξη μολύνοντας όπως αναφέρεται (σελ 37)και τους υγιείς
Εξ άλλου για την φυματίωση υπήρξαν ρηξικέλευθες προτάσεις τόσο του γιατρού Λαμπρινόπουλου ( εκ Πύργου ) όσον και του Κ Τσινούκα ( εξ Αιγίου) η οποία μάλιστα είναι η πλέον εκτενής και ενδιαφέρουσα .
Κατάργηση των αντιφυματικών ιατρείων που μόνο ένα 10% προσφέρουν.
Να χρησιμοποιηθούν τα ορεινά εγκαταλειμμένα μοναστήρια ως διαμονές φυματιώντων.
#Να καθιερωθεί πρωτεύον μάθημα το μάθημα της υγιεινής ιδιαίτερα στο σχολεία θηλέων. Διότι η γυναίκα εκ της φύσεώς της είναι παιδαγωγός αλλά και η τρυφερή συμπαραστάτης των ασθενών.
#Να εγκρίνεται από την πολεοδομία η υγιεινότητα της ανεγειρόμενης οικοδομής.
#Να επισκευασθούν τα παλαιά σπίτια ώστε να είναι πιο υγιεινά.
Να γίνεται απολύμανση των σπιτιών στα οποία πέθανε φυματικός. Να δηλώνονται οι φυματικοί.
#Υπήρξαν μάλιστα δύο παρατηρήσεις που αξίζει να τις προσέξουμε διότι χαρτογραφούν τον πνευματικό και σωματικό τύπο του πληθυσμού.
Γ. Λαμπρινόπουλος Πυργος : Υποστηρίζομεν ότι οι κάτοικοι των ορεινών τόπων είναι προικισμένοι με απαράμιλλον ενεργητικότητα και έχουν προορισμό να χρησιμοποιούνται ως εκλεκτά φυτώρια δια να ανανεώνονται και βελτιώνονται οι εκφυλιζόμενοι ατυχώς κάτοικοι των μεγαλουπόλεων Και δια τούτο παρατηρείται ότι προέρχονται από τα ορεινά διαμερίσματα κατά το πλείστον οι διαπρέποντες εις τας τέχνας , τας επιστήμας, την βιομηχανίαν, το εμπόριον»
Διαβάζουμε στη σελ. 44 Να τονίσομεν τον σοβαρόν κίνδυνον που διατρέχουν οι κάτοικοι των ορεινών διαμερισμάτων από την χρησιμοποίησιν των οικιών των δια την νοσηλείαν των φυματικών οι οποίοι καταφεύγουν εις αυτά .και παρακάτω. Επεκράτησεν ώστε οι ιατροί να συνιστώμεν ,την μετάβασιν των πασχόντων από φθίσιν εις τα ορεινά χωριά χωρίς να εξετάζομεν που θα καταφύγουν προς διαμονήν εφ όσον μας είναι γνωστόν ότι δεν υπάρχουν θεραπευτήρια.
Κι ακόμη να μοιρασθούν στα παιδιά ατομικά πτυελοδοχεία. Είναι βλέπετε η εποχή που φτύνουν χάμω και στα λεωφορεία μέχρι και το 1950 υπήρχε η πινακίδα που έγραφε μη πτύεται επί του δαπέδου.
Να υπογραμμίσω δε ότι κανόνας υγιεινής για τα παιδιά ήτο να παραθερίζουν 15 μέρες στη θάλασσα και 15 μέρες στο βουνό
Ζωηρές επίσης συζητήσεις υπήρξαν περί ελονοσίας –μάστιγα και αυτή της εποχής- όπου έγινε 1 εισήγηση αλλά και 9 ανακοινώσεις εκτεταμένη συζήτηση και αναφέρθηκε θνησιμότης 38% πράγμα που δείχνει τη σοβαρότητα της ελονοσίας στην Ελλάδα.
Από όσο θυμάμαι λίγο πριν τον πόλεμο όταν δεν ήξεραν τι είχες λέγανε ελονοσία –μαλάρια-και σου δίνανε κινίνο. Εκείνα τα περίφημα ροζ σακχαρόπηκτα. Ασθένεια από την οποία χαρτογραφείται εν μέρει η κατάσταση του πληθυσμού στον τομέα της υγείας .Μετά τον πόλεμο ψέκασαν με αεροπλάνα τα αποξηραμένα έλη με Ντι τι τι και χειροκροτούσαμε που γλιτώσαμε από την ελονοσία μη ξέροντας τι φάρμακο ή φαρμάκι θα έτρωγε η γενιά μας στα επόμενα χρόνια.
Στις ομοιότητες ή της διαφορές με το γε νυν έχων της εποχής είναι και αυτό που προλογικά αναφέρει ο κ Χρήστος Φραγκίδης
«Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι προβλήματα όπως η πληθώρα των ιατρών η εκπαίδευση και η μετεκπαίδευσή τους , ο τρόπος άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος , η φορολογία ,και το ταμείο συντάξεως εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να είναι επίκαιρα ταλανίζοντας και προβληματίζοντας το ιατρικό κόσμο της χώρας με τον ίδιο η παρόμοιο τρόπο

Πράγματι το συνέδριο ασχολήθηκε ιδιαίτερα στον τομέα των επαγγελματικών προβλημάτων των ιατρών.
Πληθώρα ιατρών. Έγινε εισήγηση να εισάγονται κάθε χρόνο το πολύ 80 – 100 φοιτητές. Ακόμη και να κλείσει για μερικά χρόνια η ιατρική σχολή .Σήμερα 80 χρόνια μετά υπάρχουν λένε γιατροί άνεργοι.
Παρ όλα αυτά όλοι οι γονείς κάνουν τα πάντα για να πάνε τα παιδιά τους στην ιατρική σχολή
Το πρόβλημα της αναδρομικής εγγραφής φοιτητών-δεδομένου ότι πολλοί είχαν επί χρόνια στρατευθεί απασχόλησε το συνέδριο καθώς επίσης το πρόβλημα της αγυρτείας .Δηλαδή αυτών που κάνανε τον γιατρό χωρίς να είναι. Οι κομπογιανίτες τουτέστιν. Στην Πάτρα υπήρχε η γριά κοτέτσαινα που γιάτρευε το κακό σπυρί με ξόρκια. έκοβε τη χρυσή και ακινητοποιούσε τα σπασμένα χέρια αντί για γύψο με το περίφημο κουρασάνι Την τσάπα όπως την έλεγαν ή το μπλάστρη. ( για την ιστορία το κουρασάνι ήταν ένα μίγμα από ασπράδι αυγού, ασβέστη, τριμμένη πέτρα και αιγόμαλλο και είναι αυτό το μίγμα με το οποίο στερέωσαν τις πέτρες στο ιστορικό γεφύρι της Άρτας το 1602 )
Υπάρχει όμως μια παρατήρηση που έκανε ο καθηγητής Μενέλαος Σακόραφος που αξίζει να προσέξουμε σε αναγωγή με το σήμερα.
Ελέχθη ότι για το χαμηλό επίπεδο των ιατρών φταίει η πλημελλής εκπαίδευσή τους και ο καθηγητής Σακόραφος απαντά : Πολιτευτής με απείλησε πως αν δεν περάσω κάποιον φοιτητή θα με απολύσει από το Πανεπιστήμιο.
Δεν πιστεύω ότι και σήμερα γίνεται αυτό στη ιατρική σχολή αλλά φίλος καθηγητής άλλης σχολής διηγείται πως από τα βουλευτικά γραφεία συχνά υπάρχει η παράκληση για κάποιον φοιτητή
Υπάρχει ακόμη μια διαμαρτυρία ότι ορισμένοι φαρμακοποιοί δίνουν ιατρικές συμβουλές καθώς επίσης ζητείται η κατάργηση των επί μισθώ προσλαμβανομένων ιατρών σε νομικά πρόσωπα. Επίσης οι στρατιωτικοί γιατροί να μην ασκούν παραλλήλως και ιδιωτικήν ιατρικήν. Να καταργηθούν τα συνοικιακά ιατρεία και οι άρρωστοι να προσέρχονται εις τας κλινικάς του Πανεπιστημίου και να καθιερωθεί βιβλιάριον απορίας για να τους παρέχεται δωρεάν περίθαλψη και άλλα οπωσδήποτε δευτερεύοντα θέματα
Κυρίες και κύριοι.
Τελειώνοντας θέλω να υπογραμμίσω ότι απόλαυσα την ανάγνωση των πρακτικών γιατί πέρα από όλα τα άλλα απόλαυσα την ωραία ελληνική γλώσσα του 1927. Μια γλώσσα μελωδική, λυρικότατη ,πανέμορφη, με μια νοηματική πληρότητα και σαφήνεια ,με μια ουσιαστική περιγραφή του αντικειμένου και είναι κι αυτό μια τελευταία αντιδιαστολή του χτες με το σήμερα. Το σήμερα που εκχυδαϊσαμε τον λόγο και δολοφονούμε καθημερινά ασύστολα –χωρίς λύπη και χωρίς αιδώ την ωραιότερη γλώσσα του ανθρωπίνου πνεύματος .Τη γλώσσα μας.
Κυρίες και κύριοι όπως λέγει και ο Περικλής στο επιτάφιο :Είρηται και εμοί λόγω κατά τον νόμον όσων είχον πρόσφορα.
Σας ευχαριστώ που με ανεχθήκατε.