ΚΑΘ ΟΔΟΝ
Η ΠΟΙΗΣΗ
Η παγκόσμια ημέρα της ποίησης που
γιορτάστηκε προχθές συνέπεσαι με
την ποίηση που απολαμβάνουμε-οι
θρησκευόμενοι ιδιαίτερα αλλά και ο πολύς
κόσμος- αυτές τις ημέρες που κυριαρχούνται από τον Ακάθιστο Ύμνο καθώς οι χαιρετισμοί στη Θεοτόκο γεμίζουν με
την υμνολογία τους το νου και την καρδιά αλλά και αποτελούν μιαν ύψιστη αισθητική απόλαυση
ουρανόδρομων ήχων. Αγλάισμα ακοής και ανάταση ψυχής.
Και δεν είναι μόνο ο Ακάθιστος Ύμνος .Η ημέρα
της ποίησης παραπέμπει σε έναν ξεχωριστό ποιητικό κλάδο .Τη θρησκευτική ποίηση
που αποτελεί ότι ωραιότερο έχει γραφεί καθώς συνδυάζει την αρμονική σύζευξη των ήχων με την νοηματική πληρότητα και την
απαράμιλλη εικονοπλασία.
Από γενική άποψη εξετάζοντας τη θρησκευτική
ποίηση θα λέγαμε ότι στηρίζεται σε δύο τεράστιους πυλώνες. Την ποίηση της
Παλαιάς Διαθήκης και την Ποίηση της Καινής όσο μπορώ να τις εξετάσω από την
απλή αισθητική τους άποψη. Το τονίζω αυτό, γιατί το να μπεις στο βάθος των
ύμνων της Καινής ή των ψαλμών της Παλαιάς Διαθήκης, δεν αρκεί η ακουστική
απόλαυση, ούτε η ενασχόληση με την ποίηση, αλλά χρειάζονται και θεολογικές
γνώσεις ώστε να μπορέσεις να ερμηνεύσεις τις αλληγορίες τους
συμβολισμούς αλλά και το υπέρλογο που καθιερώνεται σαν ποιητικό ρεύμα όταν
ψάλλεις Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Στην ποίηση της Παλαιάς Διαθήκης ξεχωρίζουμε
τους ψαλμούς , το άσμα ασμάτων τη σοφία
Σειράχ τις προφητείες τα γνωμικά ενώ η
ποίηση της Καινής Διαθήκης κυριαρχείται εν πολλοίς από την παρουσία της
Θεοτόκου.
Προσωπικά θεωρώ την Παλαιά Διαθήκη ένα
ποιητικό κείμενο από την αρχή έως το τέλος. Η γλώσσα, η ευγένεια των λέξεων, η
αισθητική των ήχων που παράγει το κείμενο, αλλά και η εικονοπλασία –δηλαδή οι
εικόνες που δημιουργούνται με την ανάγνωση-είναι ποιητικές συνθέσεις υψηλοτάτου
επιπεδου.
.Όταν λ.χ
διαβάζουμε στη Γένεση « γενηθήτω φως και εγένετο φως» αυτό είναι ένα ποίημα που έχει όλα τα στοιχεία μιας ανώτερης ποιητικής δημιουργίας. Έχει μια
πλήρη εικόνα-από το σκοτάδι στο άπλετο φως- έχει μια νοηματική πληρότητα-η δημιουργία του
κόσμου εκ του μη όντος- έχει δομικά αρχή και τέλος καθώς «Είδεν ο Θεός το φως ότι καλόν και διεχώρησεν
ο Θεός ανά μέσον του φωτός και ανά μέσον του σκότους και εκάλεσεν ο Θεός το φως
ημέραν και το σκότος εκάλεσεν νύκτα…»
Διαβάστε τον 50ο ψαλμό « ραντιείς με υσώπω και καθαρισθήσομαι,
πλυνείς με και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι»και δείτε αν υπάρχει τελειότερο
ωραιότερη ποίηση ή τον 41ο « ον τρόπον επίποθεί η έλαφος επί τας
πηγάς των υδάτων ούτω επιποθεί η ψυχή μου προς Σε ο Θεός»για να σταθώ στους πιο
γνωστούς μας , παρά το γεγονός ότι δεν είναι οι μόνοι που θα ζήλευαν όλοι οι μεγάλοι
μας ποιητές.
Ωστόσο
οι ημέρες αυτές που προηγούνται της
Μεγάλης Εβδομάδος κυριαρχούνται από την παρουσία της Θεομήτορος και όπου η ποίηση βρίσκεται στο απόγειο της
τελειότητας
Από την άποψη της ποιητικής σύνθεσης -όσο κι αν είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το
κείμενο από το ερμηνευτικό του βάθος- η αρμονία των λέξεων η επιγραμματικότητα
της σύλληψης, ο τρόπος με τον οποίον ο υμνωδώς αναπτύσσει τον ύμνο, η σύζευξη των ήχων δύσκολα συναντώνται σε
ποιητικό κείμενο. Η εσωτερική αρμονία, ο ρυθμός, μια επανάληψη που παρατηρείται
σε αρκετές περιπτώσεις η μεγέθυνση ή η
επιγραμματικότητα αποτελούν κύρια χαρακτηριστικά της ποιητικής του Ακάθιστου Ύμνου. Η πληρότητα του νοήματος αποτελεί έμπνευση που
μόνο με την ευλογία του Θεού μπορεί να κατορθωθεί.
Οι εικόνες που δημιουργούνται με την ανάγνωση
συντηρούν αυτό που θα λέγαμε υπέρλογο. Διότι πως αλλιώς να χαρακτηρίσεις την εικόνα «πυρίμορφον όχημα του Λόγου» ή
«όρος αλατόμητον»ή ακόμη σταχυολογώντας
πρόχειρα « ύψος δυσανάβατον ανθρωπίνοις λογισμοίς» και «βάθος δυσθεώρητον και
αγγέλων οφθαλμοίς»
Και ακόμη «Χαίρε όχημα ηλίου του νοητού άμπελος
αληθινή τον βότρυν τον πέπειρον η
γεωργήσασα οίνον στάζοντα, τον τας ψυχάς ευφραίνοντα »
Είναι δύσκολο η ανθρωπίνη ποιητική έμπνευση να
αρθεί στο ύψος τόσο τέλειας δημιουργίας,
ώστε ο ύμνος πέρα από την αρμονία των ήχων, η νοηματική τους έξαρση να συντείνει στην ανύψωση του ανθρώπου
προς το Θείο.
Αλλά πέρα από όλα αυτά, θα πρέπει να
αναγνωρίσουμε –κατά την προσωπική μου γνώμη- ότι δεν έχει γραφεί τόσο τέλειο
ποίημα όσο με δύο μόνο λέξεις δίνεται με
τον στίχο, Χαίρε Κεχαριτωμένη
Σταύρος
Ιντζεγιαννης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου